Người chết lâm sàng nói gì? 

Khi bác sĩ khởi động cái cưa phẫu thuật để mở sọ bệnh nhân, một điều đã xảy ra mà không thiết bị theo dõi tinh vi nào ghi nhận được... Reynolds cảm thấy tự "vọt" ra khỏi cơ thể mình. Từ trên vai bác sĩ, chị nhìn xuống ca mổ và thấy ông đang cầm một vật giống như bàn chải đánh răng điện...

Nguồn sáng ở cuối đường hầm

     Giữa năm 1991, Pam Reynolds nhận ra rằng mạng sống của chị đang bị đe dọa do một động mạch trong não phình ra. Nhà phẫu thuật người Mỹ Robert Spretzler, giám đốc Viện nghiên cứu thần kinh Barrow ở Phoenix, nói với người phụ nữ 35 tuổi này rằng muốn phẫu thuật động mạch thì người ta phải làm cho tim của chị ngừng đập. Lúc ấy, chức năng của não ngừng hoạt động và chị xem như phải chết trong vòng 1 tiếng. Không còn cách nào khác, Reynolds chấp nhận điều kiện này.

     Trong khi Reynolds bị gây mê, những dây dẫn từ một máy luôn phát ra tiếng lách tách được nối vào tai của chị để theo dõi hoạt động của thân não (thân não đóng vai trò trong việc kiểm soát thính giác cũng như những hoạt động không chủ tâm của cơ thể). Ngoài ra, còn nhiều thiết bị theo dõi nhịp tim, hô hấp, nhiệt độ và những dấu hiệu về sự sống khác của bệnh nhân. Tứ chi của Reynolds bị giữ chặt, mắt nhắm nghiền...

     Khi Spretzler khởi động cái cưa phẫu thuật để mở sọ của bệnh nhân, một điều gì đã xảy ra mà không thiết bị theo dõi tinh vi nào ghi nhận được... Reynolds cảm thấy tự "vọt" ra khỏi cơ thể của mình. Từ một điểm trên vai của Spretzler, chị nhìn xuống ca mổ và thấy nhà phẫu thuật đang cầm một cái gì đó giống như bàn chải đánh răng điện. Giọng nói của một phụ nữ phàn nàn rằng các mạch máu của bệnh nhân quá nhỏ. Reynolds nhận ra những người này đang thao tác quanh vùng háng của chị.... Chị nghĩ thầm: "Điều này sai rồi, đây là ca phẫu thuật não mà...". Sau đó chị cho rằng có lẽ những gì mà họ đang làm trong sọ của chị đã gây ảo giác này...

     Nhưng dù mắt và tai hoàn toàn bị bít kín, những gì mà chị nhận biết trên đã thực sự xảy ra, cái cưa phẫu thuật đúng là giống như bàn chải đánh răng điện. Những nhà phẫu thuật cũng đã thao tác ở háng của chị, họ luồn những ống dò qua những mạch máu ở đây đến tim để nối với máy tim phổi... Cơ thể của Reynolds lúc đó đã không còn máu, các chỉ số từ máy đo cho thấy sự sống đã không còn ở bệnh nhân.

     Lúc này, Reynolds cảm thấy mình đang đi xuống một đường hầm hướng về phía nguồn sáng. Ở cuối đường hầm, chị thấy bà nội, những người thân và bạn bè qua đời đã lâu. Thời gian dường như ngừng lại. Sau đó, một người chú đưa chị trở lại cơ thể, bảo hãy trở về nhà và chị cảm thấy như đang lao vào một hồ nước đá. Khi tỉnh dậy, Reynolds kể lại mọi chuyện cho Spretzler nghe. Ông cho biết điều này vượt ra khỏi sự hiểu biết của mình. Và 13 năm sau ngày ấy, Spretzler vẫn không thể nào giải thích được hiện tượng trên.

Thực tế hay ảo giác?

     Những tiến bộ y học hiện nay cho phép các bác sĩ hồi sinh những người đang trong giai đoạn đầu của cái chết, hiện tượng được đặt tên là trải nghiệm cận kề cái chết (NDE).

     Đầu tiên, các bác sĩ bác bỏ những câu chuyện như vậy. Họ giải thích hiện tượng này là ảo giác, hình thành do các thay đổi trong não đang chết. Tuy nhiên, cách giải thích này còn có điều chưa thỏa đáng. Nhiều người cho rằng những ảo giác như vậy chỉ xảy ra khi não còn có một chức năng nào đó. Trong tình trạng không hoạt động, não giống như một máy tính bị tách rời khỏi các mạch điện, nó không thể gợi ảo giác và không làm được bất cứ điều gì.

     Sự hoài nghi về NDE vẫn còn ở nhiều nhà khoa học. Bác sĩ Susan Blackmore, một nhà nghiên cứu người Anh, cho rằng nếu những trường hợp NDE là thật thì toàn bộ những gì thuộc khoa học phải được viết lại. Trong một quyển sách bàn về vấn đề này, bà viết: "Trải nghiệm cận kề cái chết, bao gồm một đường hầm và những gì mà bệnh nhân thấy bên ngoài cơ thể, có thể do những diễn biến thuộc sinh lý học gây ra". Trong khi phẫu thuật não, dưới ảnh hưởng của thuốc mê, các bệnh nhân thỉnh thoảng cho biết họ thấy nhiều điều từ một nhận thức "ngoài cơ thể". Một số người khác cũng tường trình tương tự dưới ảnh hưởng của các chất ma tuý như LSD, thuốc phiện, hasit... Bà kết luận NDE thực sự chỉ là ảo giác do não bị tác động của các chất hóa học...

     Còn chuyên gia tim mạch và là nhà nghiên cứu về NDE Michael Saborn, sau khi so sánh những gì Reynolds thấy và nghe với biên bản phẫu thuật của bác sĩ Spetzler, đã tìm thấy rằng trong suốt thời gian ở đường hầm, bệnh nhân đã mất chức năng não. Cũng như một máy tính đã tách khỏi nguồn điện, não của Reynolds đã chết nên nó không thể tạo ảo giác hay bất cứ loại thuốc nào khác. Ông nói: "Chị ta đã có những biểu hiện đầy đủ của một cái chết, không còn máu trong cơ thể và không có dấu hiệu nào của sự sống. Như vậy có phải sự chết đã đến chưa? Nếu đây là cái chết thì giải thích thế nào về những trải nghiệm của chị ta trong suốt thời kỳ đó

Những người trải nghiệm cận kề cái chết thường thấy mình bay về một nguồn sáng cuối đường hầm.

"Tôi có thể nhìn thấy màu sắc, có thể nghe, đồng thời nhận ra những cảm xúc như sợ, thanh thản... Tôi nhận ra tôi đang nằm trên bàn. Tuy nhiên, đó không thực sự là tôi mà chỉ là cơ thể của tôi...".

Barbara Rommer, một bác sĩ ở Bệnh viện Florida, lần đầu tiên tiếp xúc với một bệnh nhân NDE vào đầu thập niên 1970. Kể từ 1994, bà đã phỏng vấn hơn 600 người tự nhận là từng trải nghiệm cận kề cái chết và viết một cuốn sách về chủ đề này. Mặc dù quan điểm của bà không hợp với nhiều đồng nghiệp trong ngành y, nhưng những cuộc phỏng vấn trên đã khiến bà tin rằng có một điều gì đó "sống" sau khi chúng ta chết. Để hiểu rõ hơn tình trạng này, và cũng để đáp ứng yêu cầu của những người mà bà phỏng vấn, Rommer bắt đầu thành lập nhóm sinh hoạt gồm những người từng trải nghiệm cận kề cái chết, để họ chia sẻ với nhau những gì đã trải qua.

     Robert Milham, một thành viên của nhóm, đã từng bị suy tim khiến quả tim ngừng đập, cho biết: "... Cơn đau đã qua. Tôi lơ lửng bên trên thân thể tôi và nhìn thấy chính mình đang nằm trên chiếc xe đẩy tay...". Từ một người sống ích kỷ, cái chết thoáng qua khiến Milham trở nên vị tha hơn.

     Ken Amick, một nhà thầu nói về những trải nghiệm của ông sau một phản ứng dị ứng khiến ông ngừng thở và cơ thể trở nên tím tái. "Tôi có thể nhìn thấy màu sắc, có thể nghe. Tôi cũng cảm nhận những xúc cảm như sợ, thanh thản... Tôi nhận ra tôi đang nằm trên bàn. Tuy nhiên đó không thực sự là tôi mà chỉ là cơ thể của tôi...".

     Theo Rommer, những người trong tình trạng NDE đều thanh thản và không hề cảm thấy cô đơn hay sợ.

Bằng chứng mới, giả thuyết mới

     Một số nhà nghiên cứu cho rằng hiện tượng NDE là do sự suy yếu của não, đây không phải là bằng chứng về thế giới bên kia mà là một cái gì đó gây ấn tượng: ý thức không chỉ có ở não.

     Trong một nghiên cứu công bố trên một tờ báo y học của Anh vào tháng 12/2001, Pim Van Lommel, chuyên gia tim mạch người Hà Lan, kể lại trường hợp của một bệnh nhân 44 tuổi bị ngừng tim và được cho là chết lâm sàng. Người này được đưa đến bệnh viện bằng xe cứu thương và các bác sĩ đã lấy hàm răng giả của bệnh nhân ra để dễ cài một ống thở vào cuống họng của ông. Sau khi đã qua cơn ngặt nghèo, bệnh nhân được chuyển đến phòng chăm sóc đặc biệt.

     Một tuần sau đó, người đàn ông này thấy một y tá ở phòng cấp cứu và nhận ra chính cô đã lấy hàm răng giả của mình. Điều lạ lùng là khi được đưa đến cấp cứu, ông ở trong tình trạng từ hôn mê đến chết lâm sàng. Ông kể lại với điều này với người y tá và mô tả chính xác những chi tiết khác mà ông thấy trong khi cơ thể ông được cho là đã chết.

     Trong một nỗ lực nhằm lượng định tần số xuất hiện của NDE, Van Lommel và đồng nghiệp đã phỏng vấn 343 người bị ngừng tim và được cứu sống trở lại. Ông cho biết 18% trong số này có liên quan đến NDE và họ đã mô tả mọi thứ, từ cảm giác yên bình đến các trải nghiệm đầy đủ. Một số nhà nghiên cứu người Anh tại Bệnh viện đa khoa Southampton, trên một tạp chí y học, cho biết họ đã tìm thấy khoảng 11% bệnh nhân đã nhớ lại nhiều điều trong giai đoạn vô thức. 6% trong số những người hồi tỉnh sau một cơn ngừng tim tường trình rằng đã trải qua NDE.

     Van Lommel và các nhà nghiên cứu Anh tin rằng những phát hiện này cho thấy ý thức có thể vẫn tồn tại khi não không hoạt động. Họ nói: "Có thể so sánh não với một chiếc tivi. Chương trình tivi không ở trong tivi". Như vậy ý thức ở đâu? Phải chăng nó ở trong mỗi tế bào của cơ thể. Lommel đồng ý với giả thuyết này và cho rằng mỗi ngày trong cơ thể ta có 50 tỷ tế bào chết và được thay thế bằng một số lượng tế bào mới. Chúng ta hầu như không nhận thức được sự thay đổi này. Theo Lommel, có một dạng truyền thông giữa các tế bào của chúng ta - không chỉ là tế bào não mà cả hàng tỷ tế bào khác trong bắp thịt, xương, ruột, da và máu. Chúng "nói chuyện" với nhau trong một mạng lưới nào đó và giữ những trải nghiệm thuộc ý thức của chúng ta...". Nếu điều này là đúng thì các tế bào truyền thông vẫn sống khi một người tuyên bố là đã chết não. Chúng có thể nhận được những sự kiện mà y học không thể giải thích được.

     Giả thuyết này có thể đưa chúng ta rời xa cách giải thích về NDE như là bằng chứng của một thế giới bên kia. Nó mở ra chân trời mới cho việc nghiên cứu về sinh lý học cơ thể.

Nguồn Reader's Digest